کد مطلب:35884 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اعتقادات

مقصود از «ربوبيت» احبار و راهبان كه در قرآن به آن اشاره شده چيست؟

«ربّ» در لغت عرب به معني صاحب و اختياردار يك چيز است. عرب به صاحب خانه و صاحب مزرعه و حيوان ميگويد: «رب البيت» و «رب الضيعة» و «رب ّالدابة». و اين اطلاق به همان ملاكي است كه گفته شد، زيرا اختيار خانه و مزرعه و حيوان در دست صاحب آن است.
يهود و نصاري، دانشمندان وراهبان خود را اختياردار برخي از كارهاي الهي ميدانستند و تصّور ميكردند كه دستگاه تشريع و تقنين در اختيار آنها است و آنها ميتوانند احكام خدا را از نظر حلال و حرام دگرگون سازند. «اتَّخَذُوا اَحبارَهُم و رُهبانَهُم اَرباباً مِن دُونِ الله و المسيحَ بنَ مريم» [علماء و راهبان خود را معبودان خود، به جز خدا اتخاذ كرده بودند و هم چنين مسيح بن مريم.]
با توجه به اين عقيده و سيره يهود نسبت به داشنمندان خود، روشن ميگردد مقصود از «اتّخاذ ربّ» اين نيست كه آنها را خالق جهان و يا مدبّر جهان آفرينش ميپنداشتند و يا مانند عرب بتپرست آنها را مانند بتها ميپرستيدند. ودر نتيجه شرك آنان شرك در «خالقيت» و يا شرك در «ربويت» (كارگرداني جهان) و يا شرك در «عبادت و پرستش» باشد. بلكه مقصود از اعتقاد به «ربوبيت» آنان، اختيارداري آنان در موضوع تقنين و تشريع بود. در نتيجه، شرك آنان به شرك در مسئله قانون گذاري بازميگردد. زيرا قانون گذاري، حقّ مختص خدا است و هيچ انساني حق ندارد براي انسان ديگرـ بدون اذان خداـ حكمي را جعل و وضع كند. ولي احبار و راهبان در نظر آنان، اختياردار اين مقام ربوبي بودند. از اين جهت، قرآن آنان را به مضمون آيه مذكور ياد كرده و مذمت ميكند. برخي از روايات، بيانگر اين تفسير است كه يادآور ميشويم.
امام باقر و امام صادق ـ عليهما السلام ـ در تفسير آيه ميفرمايند:«به خدا سوگند، ملّت يهود براي احبار و راهبان نماز و روزه بجاي نميآوردند. بلكه احبار و راهبان،حرام را براي آنان حلال و حلال را حرام مي كردند. و امّت يهود نيز، بدون چون و چرا از آنها پيروي كردند، و ناخودآگاه آنان را پرستيدند».
عدّي بن حاتم ميگويد:«من از شام به مدينه آمدم و وارد مسجد پيامبر شدم، در حالي كه صليبي از طلا به گردن داشتم. پيامبر فرمود: اين بت را از گردن خود باز كن. آنگاه ديدم رسول گرامي اين آيه را ميخواند:
«اِتَّخَذُوا اَحْبارَهُمْ وَرُهْبانَهُم...»
وقتي از تلاوت آيه فارغ شد، گفتم: ما هرگز آنان را عبادت نميكنيم. پيامبر فرمود: «آنگاه كه آنان حلال خدا را حرام و حرام خدا را حلال مي كنند، از آنها پيروي ميكنيد؟ گفتم: بلي. فرمود: همين، پرستش آنان است» (مجمع البيان، ج 3 ص 23)

---

: آية الله جعفر سبحاني
پرسشها و پاسخها